Abstract
The article presents the results of qualitative interpretive research conducted as part of a doctoral thesis devoted to the analysis of the image of femininity in contemporary film fairy tales. The aim of the research is to show the pedagogical potential of popular culture as a space for creating a contemporary female identity, using the example of the interpretation of the attitudes and behaviors of the main character of the contemporary, postmodern film fairy tale Cruella (Gillespie, 2021). The author analyzes the film from the perspective of the process of maturation and shaping the female identity of the main character. The fairy tale protagonist, known in pop culture, must face both challenges resulting from socio-cultural expectations towards women, manifested in her interpersonal relations, as well as internal conflicts, symbolizing the process of shaping her adult identity. The article uses a content analysis method based on the critical paradigm, which allows for a detailed interpretation of how the film’s presentation of Estella’s relationships with other characters and her internal struggles reflect contemporary concepts of gender and cultural identity. The results of the research have shown that the main character’s maturation process is connected with the acceptance of her own personality traits and transformation. The transformation of the title character can be interpreted as a critique of traditional patterns of femininity. The conclusions of the research show that Cruella not only reinterprets the framework of female identity and classic fairy tale motifs, but also emphasizes the importance of individualism, self-awareness, and acceptance of one’s own multidimensional nature in the maturation process. The film presents a new, complex interpretation of femininity, showing the possibilities of its redefinition in the face of contemporary social and cultural challenges, which emphasizes the pedagogical potential of popular culture in creating a contemporary model of identity for young women.
References
Baluch, A. (1993) Archetypy literatury dziecięcej. Wrocław: Wydawnictwo Wacław Bagiński i Synowie.
Bata, A. (2006) Związek pomiędzy płcią, typem płci psychologicznej, a autoprezentacją pośrednią. W: A. Chybicka i M. Kaźmierczak (red.) Kobieta w kulturze – kultura w kobiecie. Studia interdyscyplinarne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 269-287.
Bem, S.L. (2000) Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Tłum. S. Pikiel. Gdańsk:
Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne.
Bettelheim, B. (1996) Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni. Tłum. D. Danek. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Bogunia-Borowska, M. (2006) Gender studies w przedszkolu: kobiece bohaterki w medialnej
rzeczywistości dobranocek. Kultura Popularna, 1(15), 109-117.
Buczkowski, A. (1997) Dwa różne światy, czyli jak socjalizuje się dziewczynkę i chłopca. W:
J. Brach-Czajna (red.) Od kobiety do mężczyzny i z powrotem. Rozważania o płci w kulturze.
Białystok: TransHumana,169-193.
Chybicka, A. (2006) Wstęp. W: A. Chybicka i M. Kaźmierczak (red.) Kobieta w kulturze – kultura
w kobiecie. Studia interdyscyplinarne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 9-15.
Czernow, A.M. (2006) Kiedy baśniowość jest wrogiem fantasy. W: G. Leszczyński (red.) Kulturowe konteksty baśni. W poszukiwaniu straconego królestwa, Tom 2. Poznań: Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu, 98-110.
Dziekanowska, M. (2008) Męska płeć kulturowa w perspektywie socjologicznej. W: A. Radomski
i B. Truchlińska (red.) Męskość w kulturze współczesnej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, 58-65.
Field, D. (1996) Osobowości rodzinne. Warszawa: Wydawnictwo Logos.
Gillespie, C. (reż.) (2021) Cruella. [Film] USA: Walt Disney Pictures.
Goffman, E. (1981) Człowiek w teatrze życia codziennego. Tłum. H. Śpiewak i P. Śpiewak,
Warszawa: PIW.
Gromkowska, A. (2002) Kobiecość w kulturze globalnej – rekonstrukcje i reprezentacje. Poznań:
Wydawnictwo Wolumin.
Gromkowska-Melosik, A. (2012) Sukces edukacyjno-zawodowy i problem maskulinizacji kobiet.
W: A. Gromkowska-Melosik i Z. Melosik (red.) Tożsamość w społeczeństwie współczesnym:
pop-kulturowe [re]interpretacje. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 71-93.
Jakubowski, W. (2001) Edukacja i kultura popularna. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Jakubowski, W. (2012) Sztuka filmowa jako miejsce uczenia się. W: W. Jakubowski (red.) Kultura
jako przestrzeń edukacyjna. Współczesne obszary uczenia się osób dorosłych. Kraków: Oficyna
Wydawnicza Impuls, 111-126.
Jakubowski, W. (2014) Media i kultura popularna jako obszar studiów nad edukacją. Studia
edukacyjne, 10(33), 91-107.
Jakubowski, W. (2016) Pedagogika popkultury – prolegomena. W: W. Jakubowski (red.)
Pedagogika kultury popularnej – teorie, metody i obszary badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza
Impuls, 15-29.
Jenkins, H. (2007) Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów. Tłum. M. Filiciak.
Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
Kalinowska, E. (2001) Analiza treści jako technika badawcza. Dyskursy Młodych Andragogów,
, 15-31.
Kargul, J. (2006) Aktywność kulturalna ludzi dorosłych i jej zagrożenia W: T. Wujek (red.)
Wprowadzenie do andragogiki. Radom: Wydawnictwo Instytutu Technologii i Eksploatacji,
-188.
Kosakowska, K. (2006) Kobiety w stereotypowych i niestereotypowych rolach płciowych – Polska
i Indie. Porównanie międzykulturowe. W: A. Radomski i B. Truchlińska (red.) Męskość w kulturze współczesnej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 91-111.
Kostecka, W. (2014) Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku. Intertekstualne gry z tradycją literacką. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Krasoń, K. (2002) Baśniowe odkrywanie znaczeń jako wspomaganie rozwoju dziecka. W:
J. Papuzińska i G. Leszczyński (red.) Kultura literacka dzieci i młodzieży u progu XXI wieku.
Warszawa: Wydawnictwo CEBiD, 248-259.
Krippendorff, K. (2004) Content Analysis. An Introduction to Its Methodology. Wyd. 2. London-
-New Delhi: SAGE.
Kwiatkowska, Z. (2016) Filmowe baśnie wyczerpane. Wpływ postmodernizmu na przeobrażenia
filmowych adaptacji baśni produkcji Disneya. Images. The International Journal of European
Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 27, 175-184.
Melosik, Z. i Szkudlarek, T. (2010) Kultura, tożsamość i edukacja – migotanie znaczeń. Kraków:
Oficyna Wydawnicza Impuls.
Nycz, R. (1993) Parodia i pastisz. Z dziejów pojęć artystycznych w świadomości literackiej XX
wieku. W: R. Nycz (red.) Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze. Warszawa:
Wydawnictwo UNIVERSITAS.
Pilawska, R. (2019) Baśnie jako przestrzeń socjalizacji – na przykładzie baśniowego wizerunku
matki. Kultura i Wychowanie, 1(15), 187-198.
Pilawska, R. (2020) „Moda na kulturę” – pomiędzy indywidualnością, a powszechnością w kulturze współczesnej. Ogrody Nauk i Sztuk, 10, 23-35.
Pokora, P. (2013) Titelitury: postać-zagadka. Nieoczekiwana kariera Grimmowskiego bohatera
w serialu Once Upon a Time. W: W. Kostecka (red.) Grimm: Potęga dwóch braci. Kulturowe
konteksty «Kinder Und Hausmärchen». Warszawa: Wydawnictwo Aspra JR F.H.U, 215-225.
Propp, W. (2011) Morfologia bajki magicznej. Tłum. P. Rojek. Kraków: Wydawnictwo Nomos.
Rutka, W. (2012) Wartości baśni w pracy z dziećmi przedszkolnymi. Edukacja Elementarna
w Teorii i Praktyce, 24(2), 27-44.
Sitkiewicz, P. (2009) Małe Wielkie Kino. Film animowany od narodzin do końca okresu klasycznego. Wydanie elektroniczne: Słowo/Obraz/Terytoria.
Skowronek, B. (2017) Ciało, emocje rozum – raz jeszcze o mechanizmach odbioru filmu. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova, 2, 163-174.
Truchlińska, B. (2008) Filozoficzno-kulturowe aspekty problemu męskości. W: A. Radomski
i B. Truchlińska (red.) Męskość w kulturze współczesnej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, 41-58.
Wójcik-Dudek, M. (2014) Archetyp, baśń… O(nie)szkolnym alfabecie baśni. W: H. Synowiec
(red.) Z teorii i praktyki dydaktycznej języka polskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu
Śląskiego, 28-35.
Zipes, J. (1994) Fairy Tale as Myth, Myth as Fairy Tale. Lexington: The University Press of
Kentucky.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright (c) 2025 Adult Education Discourses

/
Language