Partycypacyjny model dokumentacji dziedzictwa kulturowego: od uczenia się do społecznej łączności. Badania terenowe na Bukowinie
pdf

Słowa kluczowe

heritage
learning
social connectivity
Bucovina
participatory research dziedzictwo
uczenie się
łączność społeczna
Bukowina
partycypacyjność

Jak cytować

Pokrzyńska, M. (2025). Partycypacyjny model dokumentacji dziedzictwa kulturowego: od uczenia się do społecznej łączności. Badania terenowe na Bukowinie. Adult Education Discourses, (26), 333–353. https://doi.org/10.61824/dma.vi26.760

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest analiza zbiorowych aktywności ukierunkowanych na dokumentowanie dziedzictwa przebiegających według modelu partycypacyjnego, w którym w proces definiowania i ochrony dziedzictwa zaangażowane są różnorodne podmioty reprezentujące odmienne poziomy życia społecznego. Celem jest ukazanie edukacyjnego wymiaru tego typu działań oraz zawartego w nich potencjału wzmacniania społecznej łączności. Autorka poddaje analizie dwa projekty dokumentacyjne zrealizowane w Rumunii na Bukowinie. Posługuje się analizą jakościową materiałów zebranych poprzez obserwację uczestniczącą oraz analizą wypowiedzi uczestników i dokumentów projektowych. Projekty ilustrują, jak dokumentacja dziedzictwa może stać się narzędziem lifelong learning, wspierać integrację społeczną oraz wzmacniać relacje międzygeneracyjne i międzykulturowe. Partycypacyjne dokumentowanie dziedzictwa sprzyja zarówno jego ochronie, jak i osobistemu oraz zawodowemu rozwojowi uczestników.

https://doi.org/10.61824/dma.vi26.760
pdf

Bibliografia

Ashworth, G. (2015) Planowanie dziedzictwa. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.

Červinková H. i Gołębniak B.D. (red.) (2010) Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia

zaangażowane. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.

Chabiera, A., Kozioł, A. i Skaldawski, B. (2019) Dziedzictwo obok Mnie – poradnik zarządzania

dziedzictwem w gminach. Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Filipkowski, P. (2015) Archiwizacja, reanaliza, rewizyta. O nowych pojęciach i nowych podejściach w badaniach jakościowych. Kultura i Społeczeństwo, 59(3), 3-30.

Grajnert, W. (2024) Znaczenie doświadczenia udziału w badaniach terenowych w kształtowaniu

roli badacza. Praca licencjacka napisana pod kierunkiem Artura Kinala, kierunek: Socjologia,

specjalność: Badania społeczne w praktyce. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.

Greenwood, D.J. (2012) Action research, czyli o badaniach w działaniu. W: D. Jemielniak (red.)

Badania jakościowe. Podejścia i teorie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Gulczyńska, A. (2019) Nieupełnomocniające re-definicje „miejsca” i tożsamości jego uczestników w przebiegu badań partycypacyjnych. W: M. Mendel i W. Theiss (red.) Pamieć i miejsce. Perspektywa społeczno-edukacyjna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego,

-379.

Janiszewska-Jakubiak, D. (2024) Od wydawcy. W: Nam się chce. Projekty realizowane w latach

-2023 w ramach programu własnego Instytutu Polonika pn. „Polskie dziedzictwo

kulturowe za granicą – wolontariat”. Warszawa: Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa

Kulturowego za Granicą Polonika, 5-6.

Klekot, E. (2016) Dziedzictwo i jego antropologia. Roczniki Antropologii Historii, VI(9), 7-13.

Kocój, E. (2023) Ginący świat dziedzictwa kulturowego małych wspólnot w Rumunii. Kraków:

Księgarnia Akademicka.

Kurantowicz, E. (2006) Badacz i mała społeczność lokalna. Proces badania jako zmaganie się

z granicami. W: M. Mendel (red.) Pedagogika miejsca. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe

Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu, 75-87.

Kurnatowicz, E. (2012) O społecznym uczeniu się we współczesnym dyskursie andragogicznym.

Wątpliwości zebrane. Dyskursy Młodych Andragogów, 13, 13-20.

Marody, M. i Giza-Poleszczuk, A. (2004) Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany

społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Mendel, M. (2006) Wstęp. W: M. Mendel (red.) Pedagogika miejsca. Wrocław: Wydawnictwo

Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu, 9-18.

Mendel, M. i Theiss, W. (2019) Od Redaktorów. Pamięć, miejsce i kategoria pamięciomiejsca

w perspektywie społeczno-edukacyjnej. W: M. Mendel i W. Theiss (red.) Pamieć i miejsce.

Perspektywa społeczno-edukacyjna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 9-29.

Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika (2024a) Nam się

chce. Projekty realizowane w latach 2019-2023 w ramach programu własnego Instytutu

Polonika pn. „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat”, Warszawa: Narodowy

Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika.

Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika (2024b) Reportaż:

„NAM SIĘ CHCE” Gala Wolontariatu Instytutu Polonika. Dostępny na: https://www.youtube.

com/watch?v=dyi7OiuSq0c&ab_channel=InstytutPolonika [6.11. 2024].

Pokrzyńska, M. (2010) Bukowińczycy w Polsce. Socjologiczne studium rozwoju wspólnoty

regionalnej. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.

Przybyła-Dumin, A. (2016) Badacz, nauczyciel, miłośnik kultury, depozytariusz wobec założeń

Konwencji UNESCO w sprawie ochrony kulturowego dziedzictwa niematerialnego. W: A. Przybyła-Dumin (red.) Narracja, obyczaj, wiedza… O zachowaniu niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Chorzów-Lublin-Warszawa: Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny

w Chorzowie”, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Narodowy Instytut

Dziedzictwa, 53-63.

Rudnicki, P. (2024) „Kto jak nie my?”. Wspólnota i działanie na Dworcu Głównym we Wrocławiu

(marzec-kwiecień 2022). Wrocław: Wydawnictwo DSW.

Sonda przeprowadzona przez Jana Walczaka na potrzeby reportażu o projekcie Cmentarz,

kapliczki i krzyże przydrożne w Pojanie Mikuli – dokumentacja polskiego dziedzictwa

kulturowego w Rumunii.

Starosta, P. (2003) Fragmentaryzacja więzi społecznej i rekonstruowanie wspólnoty w dobie

globalizacji. Przegląd Socjologiczny, 52(2), 115-144.

Stobiecka, M. (2023a) Wprowadzenie. Krytyczne studia nad dziedzictwem: między teorią

a praktyką. W: A. Stobiecka (red.) Krytyczne studia nad dziedzictwem. Pojęcia, metody, teorie

i perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 11-34.

Stobiecka, M. (2023b) Posłowie. Heritologia i krytyczne studia nad dziedzictwem w Polsce. W:

A. Stobiecka (red.) Krytyczne studia nad dziedzictwem. Pojęcia, metody, teorie i perspektywy.

Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 349-362.

Stowarzyszenie Głogowska Edukacja Kresowa (2023) Archiwum dokumentacji projektów

Stowarzyszenia Głogowska Edukacja Kresowa zrealizowanych ze wsparciem finansowym

Instytutu Polonika w Wikszanach.

Stowarzyszenie Głogowska Edukacja Kresowa (2024) Archiwum dokumentacji projektów

Stowarzyszenia Głogowska Edukacja Kresowa zrealizowanych ze wsparciem finansowym

Instytutu Polonika w Pojanie Mikuli.

Straczuk, J. (2006) Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławne w Polsce i na Białorusi. Wrocław:

Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Tilden, F. (2019) Interpretacja dziedzictwa. Poznań: Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT,

partner wydania: Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Copyright (c) 2025 Dyskursy Młodych Andragogów/Adult Education Discourses