Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza zbiorowych aktywności ukierunkowanych na dokumentowanie dziedzictwa przebiegających według modelu partycypacyjnego, w którym w proces definiowania i ochrony dziedzictwa zaangażowane są różnorodne podmioty reprezentujące odmienne poziomy życia społecznego. Celem jest ukazanie edukacyjnego wymiaru tego typu działań oraz zawartego w nich potencjału wzmacniania społecznej łączności. Autorka poddaje analizie dwa projekty dokumentacyjne zrealizowane w Rumunii na Bukowinie. Posługuje się analizą jakościową materiałów zebranych poprzez obserwację uczestniczącą oraz analizą wypowiedzi uczestników i dokumentów projektowych. Projekty ilustrują, jak dokumentacja dziedzictwa może stać się narzędziem lifelong learning, wspierać integrację społeczną oraz wzmacniać relacje międzygeneracyjne i międzykulturowe. Partycypacyjne dokumentowanie dziedzictwa sprzyja zarówno jego ochronie, jak i osobistemu oraz zawodowemu rozwojowi uczestników.
Bibliografia
Ashworth, G. (2015) Planowanie dziedzictwa. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Červinková H. i Gołębniak B.D. (red.) (2010) Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia
zaangażowane. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
Chabiera, A., Kozioł, A. i Skaldawski, B. (2019) Dziedzictwo obok Mnie – poradnik zarządzania
dziedzictwem w gminach. Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Filipkowski, P. (2015) Archiwizacja, reanaliza, rewizyta. O nowych pojęciach i nowych podejściach w badaniach jakościowych. Kultura i Społeczeństwo, 59(3), 3-30.
Grajnert, W. (2024) Znaczenie doświadczenia udziału w badaniach terenowych w kształtowaniu
roli badacza. Praca licencjacka napisana pod kierunkiem Artura Kinala, kierunek: Socjologia,
specjalność: Badania społeczne w praktyce. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
Greenwood, D.J. (2012) Action research, czyli o badaniach w działaniu. W: D. Jemielniak (red.)
Badania jakościowe. Podejścia i teorie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gulczyńska, A. (2019) Nieupełnomocniające re-definicje „miejsca” i tożsamości jego uczestników w przebiegu badań partycypacyjnych. W: M. Mendel i W. Theiss (red.) Pamieć i miejsce. Perspektywa społeczno-edukacyjna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego,
-379.
Janiszewska-Jakubiak, D. (2024) Od wydawcy. W: Nam się chce. Projekty realizowane w latach
-2023 w ramach programu własnego Instytutu Polonika pn. „Polskie dziedzictwo
kulturowe za granicą – wolontariat”. Warszawa: Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa
Kulturowego za Granicą Polonika, 5-6.
Klekot, E. (2016) Dziedzictwo i jego antropologia. Roczniki Antropologii Historii, VI(9), 7-13.
Kocój, E. (2023) Ginący świat dziedzictwa kulturowego małych wspólnot w Rumunii. Kraków:
Księgarnia Akademicka.
Kurantowicz, E. (2006) Badacz i mała społeczność lokalna. Proces badania jako zmaganie się
z granicami. W: M. Mendel (red.) Pedagogika miejsca. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe
Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu, 75-87.
Kurnatowicz, E. (2012) O społecznym uczeniu się we współczesnym dyskursie andragogicznym.
Wątpliwości zebrane. Dyskursy Młodych Andragogów, 13, 13-20.
Marody, M. i Giza-Poleszczuk, A. (2004) Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany
społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Mendel, M. (2006) Wstęp. W: M. Mendel (red.) Pedagogika miejsca. Wrocław: Wydawnictwo
Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu, 9-18.
Mendel, M. i Theiss, W. (2019) Od Redaktorów. Pamięć, miejsce i kategoria pamięciomiejsca
w perspektywie społeczno-edukacyjnej. W: M. Mendel i W. Theiss (red.) Pamieć i miejsce.
Perspektywa społeczno-edukacyjna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 9-29.
Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika (2024a) Nam się
chce. Projekty realizowane w latach 2019-2023 w ramach programu własnego Instytutu
Polonika pn. „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat”, Warszawa: Narodowy
Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika.
Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika (2024b) Reportaż:
„NAM SIĘ CHCE” Gala Wolontariatu Instytutu Polonika. Dostępny na: https://www.youtube.
com/watch?v=dyi7OiuSq0c&ab_channel=InstytutPolonika [6.11. 2024].
Pokrzyńska, M. (2010) Bukowińczycy w Polsce. Socjologiczne studium rozwoju wspólnoty
regionalnej. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
Przybyła-Dumin, A. (2016) Badacz, nauczyciel, miłośnik kultury, depozytariusz wobec założeń
Konwencji UNESCO w sprawie ochrony kulturowego dziedzictwa niematerialnego. W: A. Przybyła-Dumin (red.) Narracja, obyczaj, wiedza… O zachowaniu niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Chorzów-Lublin-Warszawa: Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny
w Chorzowie”, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Narodowy Instytut
Dziedzictwa, 53-63.
Rudnicki, P. (2024) „Kto jak nie my?”. Wspólnota i działanie na Dworcu Głównym we Wrocławiu
(marzec-kwiecień 2022). Wrocław: Wydawnictwo DSW.
Sonda przeprowadzona przez Jana Walczaka na potrzeby reportażu o projekcie Cmentarz,
kapliczki i krzyże przydrożne w Pojanie Mikuli – dokumentacja polskiego dziedzictwa
kulturowego w Rumunii.
Starosta, P. (2003) Fragmentaryzacja więzi społecznej i rekonstruowanie wspólnoty w dobie
globalizacji. Przegląd Socjologiczny, 52(2), 115-144.
Stobiecka, M. (2023a) Wprowadzenie. Krytyczne studia nad dziedzictwem: między teorią
a praktyką. W: A. Stobiecka (red.) Krytyczne studia nad dziedzictwem. Pojęcia, metody, teorie
i perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 11-34.
Stobiecka, M. (2023b) Posłowie. Heritologia i krytyczne studia nad dziedzictwem w Polsce. W:
A. Stobiecka (red.) Krytyczne studia nad dziedzictwem. Pojęcia, metody, teorie i perspektywy.
Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 349-362.
Stowarzyszenie Głogowska Edukacja Kresowa (2023) Archiwum dokumentacji projektów
Stowarzyszenia Głogowska Edukacja Kresowa zrealizowanych ze wsparciem finansowym
Instytutu Polonika w Wikszanach.
Stowarzyszenie Głogowska Edukacja Kresowa (2024) Archiwum dokumentacji projektów
Stowarzyszenia Głogowska Edukacja Kresowa zrealizowanych ze wsparciem finansowym
Instytutu Polonika w Pojanie Mikuli.
Straczuk, J. (2006) Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławne w Polsce i na Białorusi. Wrocław:
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Tilden, F. (2019) Interpretacja dziedzictwa. Poznań: Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT,
partner wydania: Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Copyright (c) 2025 Dyskursy Młodych Andragogów/Adult Education Discourses

/
Język
