Abstract
The article discusses hobbies as one of the fundamental areas of activity and informal education for individuals aged 60 and over. The background for the analyses conducted is the concept of lifelong learning, introduced in the opening section of the study, and further supplemented by sociological interpretations of lifestyle. The empirical basis for the conclusions is provided by qualitative panel studies conducted in 2024 and 2025 among residents of Lubuskie Voivodeship aged 60 and over.
The main focus of the discussion revolves around the respondents’ diverse passions and interests, which –alongside their professional careers and domestic and family responsibilities – constitute a significant part of their everyday lives and form a platform for continuous development. They may also be conceptualized as one of the key determinants of lifestyle. The author, quoting excerpts from the respondents’ statements, concentrates on those activities defined by them as hobbies, during which- outside the formal education system, and not always intentionally or consciously -they enhance their competencies and acquire knowledge and new skills. Moreover, they bring the idea of lifelong learning to life and often express their resistance to being categorized as seniors withdrawn from active life. This conclusion is supported by the participants’ high level of engagement in their hobbies, the emotions that accompany them, and their clearly pro-educational orientation. This leads to the conclusion that the need for learning and broadly understood activity constitutes one of the most important psychological and social needs of individuals, regardless of age, and it can be (and it is) successfully fulfilled – also through leisure-time activities that are not driven by obligation.
References
Baudrillard, J. (2006) Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury. Warszawa: Sic!.
Bauman, Z. (2011) Ponowoczesne wzory osobowe. Studia Socjologiczne, 1(200), 435-458.
Bourdieu, P. (2022) Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe Scholar.
Chabior, A. (2011) Kluby Seniora miejscem uczestnictwa kulturalnego i animacji społeczno-
-kulturalnej. W: Z. Szarota (red.) Aktywizacja, rozwój, integracja - ku niezależnej starości. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, 73-84.
Chisholm, L. (2000) The Educational and Social Implication of the Knowledge Societies. W:
O. van der Gablenz i in. (red.) Europe 2020. Adapting to a Changing World. Baden-Baden:
Nomos Verlagsgesellschaft, 75-90.
Commission of the European Communities (2000) A Memorandum on Lifelong Learning. Brussels: CEC. Dostępny na: https://www.uil.unesco.org/sites/default/files/medias/ fichiers/2023/05/european-communities-a-memorandum-on-lifelong-learning.pdf [05.06.2025].
Cudak, A. (2011) „Każdy ma swój Everest…” – turystyka górska jako forma aktywności osób po
roku życia. W: Z. Szarota (red.) Aktywizacja, rozwój, integracja – ku niezależnej starości.
Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, 85-106.
Dewey, J. (1930) Democracy and Education: an Introduction to the Philosophy of Education, New York: The Macmillan Company. Dostępny na: https://dn790004.ca.archive.org/0/items/
democracyandeduc00deweuoft/democracyandeduc00deweuoft.pdf [05.06.2025].
Faure, E., Herrera, F., Kaddoura, A.R., Lopes, H., Petrovski, A.V., Rahnema, M. i Ward, F.Ch.
(1972) Learning to Be: The World of Education Today and Tomorrow. UNESCO. Dostępny
na: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000223222 [05.06.2025].
Giddens, A. (2001) Nowoczesność i tożsamość. ”Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: PWN.
Gosik, B. (2015) Formy spędzania czasu wolnego starszych osób w województwie łódzkim. W:
A. Janiszewska (red.) Jakość życia ludzi starych - wybrane problemy. Space – Society – Economy.
Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 14, 137-149.
Goździk, Ż. (2003) Edukacja nieformalna a potrzeby rynków pracy w państwach członkowskich
Unii Europejskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 170, 133-155.
Kidd, J.R. (1966) The implications of continuous learning. Toronto: W.J. Cage.
Konieczna-Woźniak, R. (2009) Udział ludzi starszych w edukacji nieformalnej. Chowanna, 2,
-141.
Lengrand, P. (1975) An Introduction to Lifelong Education. UNESCO. Dostępny na: https://files.
eric.ed.gov/fulltext/ED118876.pdf [29.05.2025].
Leśniewska, G. (2016) Edukacja nieformalna – moda czy konieczność. Edukacja Humanistyczna,
(35), 113-122.
Litawa, A. (2022) O specyfice uczenia się podejmowanego w ramach amatorstwa. Dyskursy
Młodych Andragogów/Adult Education Discourses, 23, 305-316. Dostępny na: https://doi.
org/10.34768/dma.vi23.632.
Livingstone, D. (2007) Re-exploring the icebergs of adult learning: Comparative findings of
the 1998 and 2004 Canadian surveys of formal and informal learning practices. Canadian
Journal for the Study of Adult Education, 20(2), 1-24. Dostępny na: https://cjsae.library.dal.
ca/index.php/cjsae/article/view/1104/1060 [5.06.2025].
Maier, M. (2017) Sytuacja osób w wieku 50+ na rynku pracy w Polsce. Acta Universitatis Nicolai
Copernici, XLIV, 2, 101-111.
Malewski, M. (2006) W poszukiwaniu teorii uczenia się ludzi dorosłych. Teraźniejszość –
Człowiek – Edukacja, 2(34), 23-51.
Malewski, M. (2016) Kulturowe konteksty koncepcji lifelong learning. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 19, 4(76), 45-56.
Marcel, G. (1959) Homo viator: wstęp do metafizyki nadziei. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Milian, L. (2010) Socjologia czasu wolnego: wiedza o czynnościach swobodnie wybieranych,
Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji.
Nyćkowiak, J., Szaban, D., Trzop, B., Kołodziej, T., Zielińska, M., Kaźmierczak-Kałużna, I., Lisowska, M. i Szymandera, A. (2025) Raport z badań. Doświadczenia, potrzeby i oczekiwania mieszkańców województwa lubuskiego dotyczące kształcenia zawodowego, wyższego
i szeroko rozumianego lifelong learning, w tym kształcenia dorosłych w wymiarze formalnym,
pozaformalnym i nieformalnym. Zielona Góra.
Opiela, J. (2019) Lifelong learning jako proces systematycznego podnoszenia kwalifikacji. Edukacja – Technika – Informatyka, 4(30), 324-330.
Ostrowska, A. (1999) Styl życia a zdrowie. Warszawa: IFiS PAN.
Pierścieniak, K. (2023) Nieformalna edukacja dorosłych. Nieostre zakresy, nieuchwytne znaczenia. Rocznik Andragogiczny, 30, 199-228.
Rottermund, J., Knapik, A. i Szyszka, M. (2015) Aktywność fizyczna a jakość życia osób starszych.
Społeczeństwo i Rodzina, 42, 78-98.
Siciński, A. (2002) Styl życia, kultura, wybór. Szkice. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Siciński. A. (red.) (1976) Styl życia. Koncepcje i propozycje. Warszawa: PWN
Stalończyk, I. (2014) Edukacja formalna i pozaformalna w procesie kształtowania społeczeństwa
wiedzy. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 37, 320-330.
Szarota, Z. (2011) Wstęp. W: Z. Szarota (red.) Aktywizacja, rozwój, integracja – ku niezależnej
starości. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, 7-9.
Szatur-Jaworska, B. (2006) Cechy gerontologii społecznej jako dyscypliny naukowej. W: B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski i M. Dzięgielewska (red.) Podstawy gerontologii społecznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 16-25.
Szostkiewicz, A. (2018) Aktywność edukacyjna osób dorosłych w obszarze edukacji nieformalnej. Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja, 21, 85-99.
Sztompka, P. (2021) Socjologia. Wykłady o społeczeństwie. Kraków: Znak Horyzont.
Weber, M. (1978) Economy and society. Berkeley: University of California Press.
Wnuk-Lipiński, E. (1972) Praca i wypoczynek w budżecie czasu. Wrocław: Ossolineum.
Worek, B. (2019) Uczące się społeczeństwo. O aktywności edukacyjnej dorosłych Polaków. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wróbel, A. (2025) Zmieniające się współcześnie znaczenia starości – perspektywa socjologiczna.
Exlibris Social Gerontology Journal, 28(1), 49-69.
Wyka, A. (1993) Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: IFiS PAN.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright (c) 2025 Adult Education Discourses

/
Language